Principles of EU Environmental Law

Οι αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας διέπουν την άσκηση των αρμοδιοτήτων της ΕΕ. Και οι δύο αρχές ορίζονται στο άρθρο 5 της ΣΕΕ. Τα κριτήρια για την εφαρμογή του καθορίζονται στο Πρωτόκολλο (αριθ. 2) σχετικά με την εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας που προσαρτάται στις Συνθήκες.

Σε τομείς στους οποίους η ΕΕ δεν έχει αποκλειστική αρμοδιότητα, όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η αρχή της επικουρικότητας καθορίζει τις συνθήκες υπό τις οποίες είναι προτιμότερο να αναλαμβάνει δράση η ΕΕ, αντί για τα κράτη μέλη. Με άλλα λόγια, η αρχή της επικουρικότητας επιτρέπει την παρέμβαση της Ένωσης όταν οι στόχοι μιας δράσης δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη. Η επικουρικότητα είναι πρωτίστως μια πολιτική αρχή, ένα είδος "rule of reason". Στόχος της είναι η ρύθμιση της άσκησης των αρμοδιοτήτων και η αιτιολόγηση της εφαρμογής τους σε συγκεκριμένη περίπτωση.

Υπάρχουν τρεις προϋποθέσεις για την παρέμβαση των θεσμικών οργάνων της Ένωσης σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας: 1) ο σχετικός τομέας δεν εμπίπτει στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Ένωσης (δηλαδή μη αποκλειστική αρμοδιότητα)· 2) οι στόχοι της προτεινόμενης δράσης δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη (δηλ. αναγκαιότητα)· 3) η δράση μπορεί, επομένως, λόγω της κλίμακας ή των αποτελεσμάτων της, να εφαρμοστεί με μεγαλύτερη επιτυχία από την ΕΕ (δηλ. προστιθέμενη αξία).

Η αρχή της επικουρικότητας δεν αποσκοπεί στον περιορισμό της αρμοδιότητας της ΕΕ βάσει της κατάστασης οποιουδήποτε συγκεκριμένου κράτους μέλους λαμβανομένου μεμονωμένα, απαιτεί όμως μόνο η προτεινόμενη δράση, λόγω της κλίμακας ή των επιπτώσεών της, να μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα στο επίπεδο της ΕΕ, προβλέπονται δε στις Συνθήκες ειδικές διατάξεις για διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της εσωτερικής αγοράς (υπόθεση C-508/13 Εσθονία κατά Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, σκέψη 53).