Καθορισμός τοποθεσίας και θέσπιση μέτρων διατήρησης
Οδηγία για τα πτηνά - Υποχρεώσεις ειδικών μέτρων διατήρησης
1. Για τα είδη που αναφέρονται στο παράρτημα I προβλέπονται μέτρα ειδικής διατηρήσεως, που αφορούν τον οικότοπό τους, για να εξασφαλισθεί η επιβίωση και η αναπαραγωγή των ειδών αυτών στη ζώνη εξαπλώσεώς τους. Για τον σκοπό αυτό λαμβάνονται υπόψη:
- α) τα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση·
- β) τα είδη που είναι ευπαθή σε ορισμένες μεταβολές των οικοτόπων τους·
- γ) τα είδη που θεωρούνται σπάνια διότι οι πληθυσμοί τους είναι μικροί ή η τοπική τους εξάπλωση περιορισμένη·
- δ) άλλα είδη που έχουν ανάγκη ιδιαίτερης προσοχής, λόγω ιδιοτυπίας του οικοτόπου τους.
Για να πραγματοποιηθούν οι εκτιμήσεις θα ληφθούν υπόψη οι τάσεις και οι μεταβολές των επιπέδων του πληθυσμού.
Τα κράτη μέλη κατατάσσουν κυρίως σε ζώνες ειδικής προστασίας τα εδάφη τα πιο κατάλληλα, σε αριθμό και επιφάνεια, για τη διατήρηση των ειδών αυτών στη γεωγραφική θαλάσσια και χερσαία ζώνη στην οποία έχει εφαρμογή η παρούσα οδηγία.
2. Ανάλογα μέτρα υιοθετούνται από τα κράτη μέλη για τα αποδημητικά είδη που δεν μνημονεύονται στο παράρτημα I, των οποίων η έλευση είναι τακτική, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες προστασίας στη γεωγραφική θαλάσσια και χερσαία ζώνη στην οποία εφαρμόζεται η παρούσα οδηγία, όσον αφορά τις περιοχές αναπαραγωγής, αλλαγής φτερώματος και διαχειμάσεως, και τις ζώνες όπου βρίσκονται οι σταθμοί κατά μήκος των οδών αποδημίας. Για τον σκοπό αυτό τα κράτη μέλη αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην προστασία των υγροτόπων, και ιδίως όσων έχουν διεθνή σπουδαιότητα.
3. Τα κράτη μέλη διαβιβάζουν στην Επιτροπή όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για να μπορεί αυτή να παίρνει τις κατάλληλες πρωτοβουλίες για τον αναγκαίο συντονισμό ώστε οι αναφερόμενες στις παραγράφους 1, αφενός, και 2, αφετέρου, του παρόντος άρθρου ζώνες να αποτελούν συνεκτικό δίκτυο που θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις προστασίας των ειδών στη γεωγραφική θαλάσσια και χερσαία ζώνη στην οποία εφαρμόζεται η παρούσα οδηγία.
4. Τα κράτη μέλη υιοθετούν κατάλληλα μέτρα για να αποφεύγουν, στις ζώνες προστασίας που προβλέπονται στις παραγράφους 1 και 2, τη ρύπανση ή την υποβάθμιση των οικοτόπων, καθώς και τις επιζήμιες για τα πτηνά διαταράξεις, όταν αυτές έχουν σημαντικές συνέπειες σε σχέση με τους αντικειμενικούς στόχους του παρόντος άρθρου. Τα κράτη μέλη θα προσπαθήσουν, επίσης, να αποφύγουν τη ρύπανση ή τη φθορά των οικοτόπων και έξω από τις ζώνες προστασίας.
Το άρθρο 4 παράγραφοι 1 και 2 απαιτεί από τα κράτη μέλη να παρέχουν στις ζώνες ειδικής προστασίας που αναφέρονται σε αυτό ένα καθεστώς νομικής προστασίας ικανό, ιδίως, να διασφαλίζει τόσο την επιβίωση και την αναπαραγωγή των ειδών πτηνών που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι της οδηγίας, όσο και την αναπαραγωγή, την αλλαγή φτερώματος και τη διαχείμαση των αποδημητικών ειδών των οποίων η έλευση είναι τακτική, αν και δεν μνημονεύονται στο εν λόγω παράρτημα. 
Το άρθρο 4 παράγραφος 1 επιβάλλει στα κράτη μέλη, εάν εμφανίζονται στην επικράτειά τους είδη που αναφέρονται στο παράρτημα Ι, να κατατάσσουν κυρίως σε ζώνες ειδικής προστασίας τα εδάφη τα πιο κατάλληλα, σε αριθμό και επιφάνεια, για τη διατήρηση των ειδών αυτών, υποχρέωση η οποία δεν είναι δυνατόν να αποφευχθεί υιοθετώντας άλλα ειδικά μέτρα διατήρησης.
Οι διατάξεις των οδηγιών πρέπει να εφαρμόζονται με αναμφισβήτητη δεσμευτική ισχύ, καθώς και με την εξειδίκευση, ακρίβεια και σαφήνεια που είναι αναγκαίες για την ικανοποίηση των απαιτήσεων ασφάλειας δικαίου. Η αρχή της ασφάλειας δικαίου απαιτεί την κατάλληλη δημοσιότητα για τα εθνικά μέτρα που θεσπίζονται σύμφωνα με τους κοινοτικούς κανόνες, έτσι ώστε τα πρόσωπα που αφορούν τα εν λόγω μέτρα να μπορούν να εξακριβώνουν το εύρος των δικαιωμάτων και υποχρεώσεών τους στον συγκεκριμένο τομέα που διέπεται από το κοινοτικό δίκαιο. Όσον αφορά τους χάρτες που οριοθετούν τις ΖΕΠ, πρέπει να ενδύονται αναμφισβήτητης δεσμευτικής ισχύος.
Όταν μια περιοχή οριστεί σύμφωνα με την οδηγία για τα πτηνά, ισχύει αυστηρό νομικό καθεστώς. Αρχικά, η οδηγία για τα πτηνά είχε το δικό της νομικό καθεστώς για τις ΖΕΠ, όπως ορίζεται στο άρθρο 4 παράγραφος 4 της οδηγίας για τα πτηνά. Επρόκειτο για ένα πολύ αυστηρό καθεστώς, το οποίο αντικαταστάθηκε το 1992 από το καθεστώς που εγκρίθηκε για τις ΕΖΔ βάσει της οδηγίας για τους οικοτόπους Έκτοτε, το άρθρο 6 της οδηγίας για τους οικοτόπους εφαρμόζεται σε όλες αυτές τις περιοχές (συμπεριλαμβανομένων όσων ορίζονται βάσει της οδηγίας για τα πτηνά).