Zugang zu Gerichten

Το «ενδιαφερόμενο κοινό» επωφελείται από τις διατάξεις περί συμμετοχής του κοινού του άρθρου 6 παράγραφος 2 της Σύμβασης του Aarhus και, κατ’ επέκταση, από τις διατάξεις περί πρόσβασης στη δικαιοσύνη του άρθρου 9 παράγραφος 2 και από το αντίστοιχο παράγωγο δίκαιο της ΕΕ. Ορίζεται ως «το κοινό το οποίο θίγεται ή ενδέχεται να θιγεί ή του οποίου διακυβεύονται συμφέροντα από τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σχετικά με το περιβάλλον» . Συγκεκριμένα, αναφέρεται τόσο σε ιδιώτες όσο και σε περιβαλλοντικές ΜΚΟ. Για τα άτομα, η απαραίτητη προϋπόθεση απόδειξης «προσβολής δικαιώματος» ή επαρκούς συμφέροντος για να αποκτήσουν νομική ικανότητα άσκησης προσφυγής σχετικά με συγκεκριμένη δραστηριότητα πρέπει να ερμηνεύεται και να εφαρμόζεται υπό το πρίσμα της υποχρέωσης παροχής ευρείας πρόσβασης στη δικαιοσύνη σε περιβαλλοντικά ζητήματα. Τα δικαιώματα που ενδέχεται να θίγονται αφορούν δικονομικά δικαιώματα του ατόμου τα οποία απορρέουν από το περιβαλλοντικό δίκαιο της ΕΕ (π.χ. δικαιώματα συμμετοχής του κοινού), καθώς και ουσιαστικά δικαιώματα που παρέχονται στο άτομο (π.χ. προστασία της ανθρώπινης υγείας, δικαιώματα ιδιοκτησίας).

Όσον αφορά τις περιβαλλοντικές ΜΚΟ, διαθέτουν τη νομική ικανότητα να αμφισβητούν αποφάσεις, πράξεις ή παραλείψεις των δημόσιων αρχών σχετικά με συγκεκριμένες δραστηριότητες που υπόκεινται σε απαιτήσεις συμμετοχής του κοινού σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ. Αυτή η πρόσθετη εγγύηση για ορισμένες περιβαλλοντικές ενώσεις δικαιολογείται από το γεγονός ότι ενεργούν προς το γενικό συμφέρον με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος. Τα κράτη μέλη έχουν τη διακριτική ευχέρεια να επιβάλλουν ορισμένες προϋποθέσεις ως προς τη νομική ικανότητα των περιβαλλοντικών συνδέσμων προκειμένου να αποφεύγεται η actio popularis. Ωστόσο, τα κριτήρια που πρέπει να πληρούν οι περιβαλλοντικές ΜΚΟ για να μπορούν να διαθέτουν νομική υπόσταση δεν πρέπει να είναι υπερβολικά δύσκολο να ικανοποιηθούν, θα πρέπει δε να λαμβάνουν υπόψη τα συμφέροντα των μικρών και τοπικών ΜΚΟ. Επιπλέον, πρέπει να διασφαλίζεται ότι οι προϋποθέσεις για την απόκτηση νομικής ικανότητας de lege δεν είναι λιγότερο ευνοϊκές για τις ξένες ΜΚΟ από ό, τι για τις εγχώριες.

Επιπλέον, στην υπόθεση Djurgarden, το ΔΕΕ εξέτασε το γεγονός ότι σε ορισμένες χώρες η έλλειψη συμμετοχής στη διοικητική διαδικασία για την έκδοση απόφασης μπορεί να αποτελεί ζήτημα παραδεκτού μεταγενέστερης νομικής αμφισβήτησης της εν λόγω απόφασης, διευκρινίζοντας ότι τα κράτη μέλη δεν μπορούν να περιορίζουν τη νομική ικανότητα προσβολής απόφασης δημόσιας αρχής στα μέλη του ενδιαφερόμενου κοινού που συμμετείχαν στην προηγούμενη διοικητική διαδικασία για την έκδοση της εν λόγω απόφασης.

Τέλος, πρέπει να παρέχεται νομική υπόσταση σε ιδιώτες και περιβαλλοντικές ΜΚΟ, ώστε να διασφαλίζεται η τήρηση των περιβαλλοντικών διαδικαστικών διατάξεων της ΕΕ, όπως εκείνες που θεσπίζουν διαδικασίες λήψης αποφάσεων με τη συμμετοχή του κοινού, για παράδειγμα σε διαδικασίες που αφορούν σχέδια και προγράμματα.