Συμμετοχή του κοινού στο πλαίσιο του δικαίου της ΕΕ – επίπεδο κρατών μελών
Οι περιβαλλοντικές πληροφορίες είναι ενδιαφέρουσες, ιδίως εάν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να επηρεάσουν μια απόφαση. Αυτό απαιτεί πρόσβαση στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, δηλαδή τη συμμετοχή του κοινού. Αυτός ο πυλώνας της Σύμβασης του Aarhus εφαρμόζεται με την οδηγία 2003/35/ΕΚ (οδηγία για τη συμμετοχή του κοινού), η οποία αποτελείται από 2 κύρια μέρη. Το άρθρο 2 της οδηγίας 2003/35/ΕΚ περιέχει διατάξεις για μια γενική διαδικασία συμμετοχής του κοινού. Τα άρθρα 3 και 4 της οδηγίας 2003/35/ΕΚ τροποποιούν την οδηγία για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ) και την οδηγία για την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (IPPC) προκειμένου να βελτιωθεί η συμμετοχή του κοινού στο πλαίσιο των εν λόγω οδηγιών.
Τα ακόλουθα σχέδια και προγράμματα υπόκεινται στην απαίτηση συμμετοχής του κοινού:
- Σχέδια διαχείρισης αποβλήτων και προγράμματα πρόληψης σύμφωνα με την οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητα (άρθρο 31 της οδηγίας-πλαίσιο για τα απόβλητα).
- Σχέδια διαχείρισης απορριμμάτων συσκευασίας σύμφωνα με το άρθρο 14 της οδηγίας 94/62/ΕΚ για τα απορρίμματα συσκευασίας.
- Σχέδια για την ποιότητα του αέρα στις περιοχές όπου η ποιότητα του αέρα υπερβαίνει τις οριακές τιμές που προβλέπονται στην οδηγία 2008/50/ΕΚ.
- Προγράμματα για τις ευάλωτες περιοχές σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 1 της οδηγίας 91/676/ΕΟΚ περί νιτρορρύπανσης.
Το άρθρο 2 παράγραφος 5 της οδηγίας 2003/35/ΕΚ εξαιρεί όλα τα σχέδια και προγράμματα που εμπίπτουν στην οδηγία για τη στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση (ΣΠΕ), καθώς και όσα υπόκεινται στη συμμετοχή του κοινού βάσει της οδηγίας-πλαίσιο για τα ύδατα. Οι οδηγίες IPPC και ΕΠΕ έχουν τις δικές τους ειδικές διατάξεις για τη συμμετοχή του κοινού. Υπάρχουν επίσης διατάξεις για δημόσια διαβούλευση στον τομέα της νομοθεσίας για τους γενετικώς τροποποιημένους οργανισμούς (ΓΤΟ).
Η υποχρέωση να επιτρέπεται η συμμετοχή του κοινού ισχύει μόνο για τα φυσικά και νομικά πρόσωπα και, μόνο στο μέτρο που το επιτρέπει η εθνική νομοθεσία, για τις ενώσεις ομάδων φυσικών και νομικών προσώπων (άρθρο 2 παράγραφος 1 της οδηγίας 2003/35/ΕΚ). Το πρώτο στάδιο της συμμετοχής του κοινού συνίσταται στην ενημέρωσή του σχετικά με τις προτάσεις και τη δυνατότητα συμμετοχής (άρθρο 2 παράγραφος 2 στοιχείο α) της οδηγίας 2003/35/ΕΚ). Στη συνέχεια, πρέπει να υπάρχει δυνατότητα αποτελεσματικής συμμετοχής, η οποία αφορά το στάδιο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων κατά το οποίο οι επιλογές είναι ακόμη ανοικτές. Βασική υποχρέωση σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 2 στοιχείο γ) της οδηγίας 2003/35/ΕΚ είναι να λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι απόψεις των αποτελεσμάτων της δημόσιας διαβούλευσης. Το κοινό πρέπει να ενημερώνεται για την τελική απόφαση και τη διαδικασία συμμετοχής του (άρθρο 2 παράγραφος 2 στοιχείο δ) της οδηγίας 2003/35/ΕΚ).
Η ΕΠΕ και η IPPC έχουν παρόμοιες διατάξεις για τη συμμετοχή του κοινού, διαθέτουν όμως ευρύτερο πεδίο εφαρμογής δεδομένου ότι προβλέπουν επίσης τη διασυνοριακή συμμετοχή του κοινού και διατάξεις για την πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Τέλος, διατάξεις για τη συμμετοχή του κοινού προβλέπονται επίσης στο άρθρο 8 παράγραφος 7 της οδηγίας 2002/49/ΕΚ για τον περιβαλλοντικό θόρυβο.