Παράνομη διακίνηση αποβλήτων
Νομικό πλαίσιο
Αποστολές προς ή από τρίτες χώρες
Απαγορεύονται οι εξαγωγές αποβλήτων από την ΕΕ προς τρίτες χώρες και με σκοπό τη διάθεση των αποβλήτων αυτών, με εξαίρεση τις χώρες ΕΖΕΣ που είναι επίσης συμβαλλόμενα μέρη της Σύμβασης της Βασιλείας και οι οποίες δεν απαγορεύουν τις εισαγωγές αυτές (άρθρο 34). Οι εξαγωγές αποβλήτων που προορίζονται για ανάκτηση είναι γενικά δυνατές εάν τα εκάστοτε απόβλητα περιλαμβάνονται στον «πράσινο κατάλογο» και υπόκεινται σε προηγούμενη διαβούλευση με τη χώρα προορισμού (άρθρο 37).
Απαγορεύονται οι εξαγωγές επικίνδυνων αποβλήτων του «κόκκινου» και του «πορτοκαλί» καταλόγου που προορίζονται για ανάκτηση, ιδίως σε χώρες οι οποίες δεν εφαρμόζουν την απόφαση του ΟΟΣΑ C(2001)107/Final για τον έλεγχο των διασυνοριακών διακινήσεων αποβλήτων που προορίζονται για επιχειρήσεις ανάκτησης. Οι εξαγωγές σε χώρες που εφαρμόζουν τη συγκεκριμένη απόφαση του ΟΟΣΑ είναι δυνατές για συγκεκριμένα απόβλητα στον «πράσινο» και τον «πορτοκαλί» κατάλογο (άρθρο 36). Απαγορεύονται οι εξαγωγές αποβλήτων προς την Ανταρκτική (άρθρο 39), καθώς και προς υπερπόντιες χώρες ή εδάφη, με ορισμένες παρεκκλίσεις στην περίπτωση της ανάκτησης (άρθρο 40).
Οι εισαγωγές στην ΕΕ αποβλήτων που προορίζονται για διάθεση είναι δυνατές εντός συμβατικού πλαισίου, καθώς και όταν δεν μπορούν να συναφθούν διμερείς συμφωνίες ή ρυθμίσεις σε καταστάσεις κρίσης, πολέμου ή σε ειρηνευτικές διαδικασίες, ή όταν είτε δεν έχει οριστεί αρμόδια αρχή στη χώρα αποστολής είτε δεν είναι σε θέση να ενεργήσει (άρθρο 41). Αντίθετα, εκτός από τις ειδικές αυτές περιπτώσεις, είναι δυνατή και η εισαγωγή αποβλήτων προς ανάκτηση, εάν εισάγονται από χώρες στις οποίες εφαρμόζεται η προαναφερθείσα απόφαση του ΟΟΣΑ (άρθρο 43). Εφαρμόζονται κατ’ αναλογία οι κανόνες που ισχύουν για τις μεταφορές εντός της ΕΕ (άρθρα 42 και 44).
Οι σημαντικότερες παρεμβάσεις σε επίπεδο ΕΕ περιλαμβάνονται στον κανονισμό για τις μεταφορές αποβλήτων – κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1013/2006 για τις μεταφορές αποβλήτων (WSR), ο οποίος αποσκοπεί κυρίως στο να ευθυγραμμίσει το σύστημα ελέγχου και εποπτείας της νομοθεσίας της ΕΕ για τις διασυνοριακές μεταφορές αποβλήτων με τη Σύμβαση της Βασιλείας. Σκιαγραφεί το κοινό νομικό πλαίσιο για τη διασυνοριακή διαχείριση αποβλήτων μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και τρίτων χωρών. Για τον σκοπό αυτό, ο WSR θεσπίζει διαδικασίες και συστήματα ελέγχου για τη μεταφορά αποβλήτων, ανάλογα με κριτήρια που βασίζονται ουσιαστικά στο είδος των αποβλήτων που αποστέλλονται, στο κράτος εξαγωγής και στο είδος επεξεργασίας στο οποίο υποβάλλονται τα απόβλητα στον προορισμό τους, είτε πρόκειται να διατεθούν είτε να ανακτηθούν. Σύμφωνα με τον WSR, επιτρέπεται στα κράτη μέλη να θεσπίζουν μέτρα για τον περιορισμό των μεταφορών συγκεκριμένων αποβλήτων μεταξύ των κρατών μελών μέσω της εφαρμογής των αρχών της εγγύτητας, της προτεραιότητας για ανάκτηση και της αυτάρκειας (βλ. C-292/12, Ragn-Sells, όσον αφορά τα μεικτά αστικά απόβλητα).