Egzekwowanie przepisów na szczeblu krajowym – kwestia roli sedziów krajowych w postepowaniach przed sadem dotyczacych jakosci powietrza
Skuteczne stosowanie prawa Unii nie może być zapewnione wyłącznie przez UE i jej sądy. W dużej mierze zależy ono od sądów krajowych i osób fizycznych, które wszczynają postępowanie przed tymi sądami, aby dochodzić swoich praw wynikających z prawa Unii (sprawa 26/62 Van Gend & Loos). Sędziowie sądów krajowych są zatem jednocześnie sędziami europejskimi. Stosują nie tylko prawo krajowe, lecz także prawo Unii. TSUE współpracuje z sądami krajowymi w ramach postępowania prejudycjalnego. Dodatkowe źródło wykładni prawa Unii można znaleźć w wyrokach wydanych w wyniku postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, w szczególności w dziedzinie środowiska. W kwestii przepisów dotyczących jakości powietrza zob. sprawy C-365/10 Komisja/Słowenia, C-479/10 Komisja/Szwecja, C-34/11 Komisja/Portugalia, C 638/18 Komisja/Rumunia (przekroczenie dopuszczalnych wartości stężeń PM10 w powietrzu) oraz inne orzecznictwo, o którym mowa poniżej.
Przykład: W sprawie C-636/18 Komisja/Francja dotyczącej systematycznego i ciągłego przekraczania wartości dopuszczalnych dla NO2 w określonych francuskich strefach i aglomeracjach TSUE orzekł, że brzmienie art. 13 i 23 dyrektywy w sprawie jakości powietrza odnosi się bez rozróżnienia do wszystkich zanieczyszczeń powietrza, do których ma zastosowanie ta dyrektywa.
Sędziowie krajowi nie powinni pomijać wymogów UE z powodu trudności związanych z ich transpozycją i skutecznym stosowaniem w państwach członkowskich (takich jak sytuacja społeczno-ekonomiczna, inwestycje na dużą skalę oraz przekształcenia strukturalne lub trudności techniczne). Zdaniem TSUE nie ma znaczenia, czy uchybienie zobowiązaniom wynika z woli państwa członkowskiego, któremu jest przypisywane, z jego zaniedbania czy też z trudności technicznych, z którymi zostało ono skonfrontowane. Państwo członkowskie, które napotyka na niemożliwe do natychmiastowego przezwyciężenia trudności, uniemożliwiające wypełnienie zobowiązań wynikających z prawa Unii, może powoływać się na działanie siły wyższej jedynie w odniesieniu do okresu niezbędnego do przezwyciężenia tych trudności (sprawa C-68/11 Komisja/Włochy, sprawa C 488/15 Komisja/Bułgaria, sprawa C-336/16 Komisja/Polska dotycząca wartości dopuszczalnych stężenia PM10 w powietrzu).
Przykład: Opinia rzecznik generalnej J. Kokott w sprawie C-488/15 Komisja/Bułgaria: „96. Również plany ochrony powietrza mogą zostać opracowane zgodnie z art. 23 ust. 1 dyrektywy 2008/50 wyłącznie na bazie takiego godzenia interesów. Duże znaczenie, jakie ma jakość powietrza dla ochrony życia i zdrowia ludzkiego, pozostawia po prawdzie bardzo niewiele miejsca na uwzględnienie innych interesów. Dlatego wymaga ono rygorystycznej kontroli w zakresie dokonanych wyborów. Niemniej niewątpliwie istnieją nadrzędne interesy, które mogą sprzeciwiać się określonym odpowiednim działaniom”.