Εισαγωγή
Η βιοποικιλότητα αποτελεί τη βασική ιδέα στο πλαίσιο των συστημάτων προστασίας της φύσης που εκπονούνται σε επίπεδο ενωσιακού δικαίου. Ο όρος «βιοποικιλότητα» ή «βιολογική ποικιλομορφία» αφορά την ποικιλία των ζωντανών όντων επί της γης. Εν ολίγοις, περιγράφεται ως ο βαθμός ποικιλίας της ζωής στον πλανήτη μας. Η βιολογική ποικιλομορφία περιλαμβάνει μικροοργανισμούς, φυτά, ζώα και οικοσυστήματα όπως κοραλλιογενείς υφάλους, δάση, τροπικά δάση, έρημους κλπ. Η βιοποικιλότητα αφορά επίσης τον αριθμό ή την αφθονία διαφορετικών ειδών που ζουν σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Αντιπροσωπεύει τον πλούτο των βιολογικών πόρων που έχουμε στη διάθεσή μας. Ουσιαστικά, αφορά τη διατήρηση της φυσικής περιοχής που περιλαμβάνει την κοινότητα φυτών, ζώων και άλλων ζωντανών όντων, η οποία αρχίζει να μειώνεται με σταθερό ρυθμό καθώς σχεδιάζουμε ανθρώπινες δραστηριότητες που θα οδηγήσουν σε καταστροφή των ενδιαιτημάτων.
Η έννοια της βιοποικιλότητας μπορεί να αναλυθεί σε τρία διαφορετικά επίπεδα:
- 1. Ποικιλομορφία του οικοσυστήματος, που σημαίνει τον πλούτο και την πολυπλοκότητα μιας βιολογικής κοινότητας, συμπεριλαμβανομένων των επιπέδων των τροπικών περιοχών, των οικολογικών διεργασιών (που συλλαμβάνουν ενέργεια), των ιστών τροφίμων και της ανακύκλωσης υλικών.
- 2. Ποικιλομορφία ειδών, η οποία περιγράφει τον αριθμό των ειδών οργανισμών εντός μεμονωμένων κοινοτήτων ή οικοσυστημάτων.
- 3. Γενετική ποικιλομορφία, η οποία αποτελεί μέτρο της ποικιλίας των εκδόσεων του ίδιου γονιδίου σε κάθε μεμονωμένο είδος.
Ο πλούτος των ειδών είναι παρόμοιος με την ποικιλομορφία των ειδών, ωστόσο μετρά απλώς τον συνολικό αριθμό ειδών σε ένα οικοσύστημα. Το δεύτερο συστατικό είναι η ομοιομορφία των ειδών, η οποία μετρά την αναλογία των ειδών σε μια δεδομένη τοποθεσία, π.χ. «η χαμηλή ομοιομορφία δείχνει ότι μερικά είδη κυριαρχούν στην τοποθεσία».
Η βιοποικιλότητα ενισχύει την παραγωγικότητα του οικοσυστήματος όπου κάθε είδος, ανεξάρτητα από το πόσο μικρό είναι, μπορεί να διαδραματίσει τον δικό του σημαντικό ρόλο. Η σημασία της βιοποικιλότητας στην ανθρώπινη ζωή είναι πολυδιάστατη, δεδομένου ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το φυσικό κεφάλαιο για να ικανοποιήσουν τις φυσικές τους ανάγκες, όπως η τροφή, η στέγαση, η ένδυση, ο αέρας, το νερό και η ενέργεια. Μεταξύ των πολύτιμων φυσικών πόρων είναι τα δάση, οι βοσκότοποι, το έδαφος, τα ανόργανα και οργανικά υλικά, οι πέτρες, τα ρέματα, το πετρέλαιο και τα δέντρα. Εκτός από τα οφέλη για τους ανθρώπους, είναι επίσης σημαντική για τη βλάστηση, τη ζωή των ζώων και την αγρονομία.
Το 1992, τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) πραγματοποίησαν διάσκεψη για το περιβάλλον και την ανάπτυξη. Σε αυτήν τη διάσκεψη, 192 έθνη και η Ευρωπαϊκή Ένωση συνήλθαν για να δημιουργήσουν τη «Σύμβαση για τη βιολογική ποικιλομορφία (CBD)» επισημαίνοντας ότι «τουλάχιστον το 40 τοις εκατό της παγκόσμιας οικονομίας και το 80 τοις εκατό των αναγκών των φτωχών προέρχονται από βιολογικούς πόρους. Επιπλέον, όσο πλουσιότερη είναι η ποικιλομορφία της ζωής, τόσο μεγαλύτερη είναι η ευκαιρία για ιατρικές ανακαλύψεις, οικονομική ανάπτυξη και προσαρμοστικές απαντήσεις σε νέες προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή»
Αυτό το απόσπασμα συνοψίζει κατά τρόπο περιεκτικό την αξία της βιοποικιλότητας για την οικονομία μας, την υγεία μας και τη γη μας.